Dat is de conclusie van een onderzoek dat het Erasmus Studiecentrum voor Belastingen van Lokale overheden en Ernst & Young in opdracht van de provincies Utrecht en Noord- en Zuid-Holland hebben uitgevoerd naar de Gemeentelijke Verduurzamingsregeling (GVR). Provincies roepen het Rijk op om de juridische obstakels snel weg te nemen.
Terugbetaald in 30 jaar
Via de GVR worden woningen in de wijk geïsoleerd – vloer-, muur-, plafond- en glasisolatie – en voorzien van zonnepanelen. Bij de GVR betaalt de gemeente de verduurzaming aan de woning. De woningeigenaar betaalt dit bedrag in 30 jaar terug middels een maandelijkse baatbelasting. De baatbelasting rust op de woning, waardoor de maandelijkse betalingsverplichting bij verkoop van de woning automatisch overgaat op de volgende eigenaar. De GVR is door het bedrijf De Woonpas ontwikkeld, in samenwerking met een aantal overheden.
Handvatten
De onderzoekers concluderen dat de GVR gemeenten de gewenste handvatten biedt om regie te voeren bij de energietransitie van woningen. Zo leidt het verduurzamen van woningen binnen de GVR tot een afnemende warmte- en energievraag, waardoor een alternatieve duurzame warmtevoorziening dichterbij komt en krijgen gemeenten inzicht in de warmte- en energievraag van woningen op wijkniveau in de gemeente. Dat is inzicht dat momenteel ontbreekt. Verder worden gemeenten ontzorgd in het in kaart brengen van de energieprestaties van de woningen, in de borging van de kwaliteit van de verduurzamingsmaatregelen en in de inrichting en uitvoering van het belastingproces. Tot slot wordt met de GVR verduurzaming van woningen mogelijk voor eigenaren in alle lagen van de bevolking, waaronder ook woningeigenaren met een laag inkomen en/of beperkte leencapaciteit. Daarbij hoeven woningeigenaren geen eigen investering te doen.
Twijfels
In Wijk bij Duurstede is ervaring opgedaan met de werkwijze. De onderzoekers concluderen dat de GVR goed werkt en dat alle betrokken partijen tevreden zijn.
Er komen echter ook knelpunten naar voren; er zijn twijfels of de baatbelasting wel gebruikt mag worden voor dit doel. Baatbelasting is een belasting die een gemeente mag heffen aan woningeigenaren, als de gemeente werkzaamheden betaalt die ten goede komen aan het algemeen belang van inwoners. In dit geval: het terugdringen van CO2-uitstoot om de temperatuurstijging te helpen tegengaan. De onderzoekers adviseren de wetgever om op korte termijn toepassing van de baatbelasting binnen de GVR wettelijk te borgen, zodat hierover geen twijfel en dus discussie kan ontstaan. Bijvoorbeeld door eerst tijdelijk wettelijke innovatieruimte te creëren, in afwachting van een formeel wetgevingstraject.
Oproep aan Rijk
De Utrechtse gedeputeerde Huib van Essen van Energietransitie en Klimaat doet daarom een oproep aan de rijksoverheid: ‘Een instrument als de GVR hebben we nodig om sneller en op grote schaal woningen te kunnen verduurzamen. Samen met mijn collega-bestuurders van Noord- en Zuid-Holland vraag ik het Rijk dan ook om de juridische obstakels weg te nemen, zodat gemeenten snel en zonder juridische risico’s aan de slag kunnen.’
