Emoties laaien hoog op nu het kabinet hybride warmtepompen vanaf 2026 wil verplichten. Een „maatschappelijke ramp” die huiseigenaren en huurders opzadelt met hoge kosten, beweert Max Potter in NRC (20/5). Ga eerst eens flink isoleren, vindt columnist Christiaan Weijts (20/5).
Terechte kritiek. Maar absoluut geen reden om de warmtepomp weer af te wijzen. De echte maatschappelijke ramp voltrekt zich namelijk al: een exploderende gasprijs die honderdduizenden gezinnen de armoede induwt en een planeet die steeds sneller opwarmt terwijl velen in de winter in de kou staan.
We hebben een radicaal andere aanpak nodig. Ten eerste: een industrialisatieslag à la autofabrikant Henry Ford, zodat we met veel minder mensen veel meer warmtepompen kunnen maken en installeren tegen een veel lagere prijs. Ten tweede: projecten waar duizenden uniforme woningen tegelijk op de schop gaan, moeten de nieuwe norm worden.
Lopende band
Huis voor huis blijven werken is geen optie. Ford verveelvoudigde de productie van auto’s destijds dankzij specialisatie en de lopende band. De autoprijs halveerde en het arbeidsloon verdubbelde. Dat kan ook met het aardgasvrij maken van woningen. Sommige leveranciers zijn al een eind op weg.
Er bestaat al een fabriek in Tiel waar complete energiemodules voor de woning worden geassembleerd. Elke module, zo groot als een koelkast, bestaat uit een warmtepomp, boilervat, omvormer en ventilatiesysteem en kan op bestaande infrastructuur, zoals radiatoren, worden aangesloten. De module voorziet het hele huis van warmte, warm water en verse lucht en wordt binnen één dag geïnstalleerd. Er is geen gespecialiseerde monteur nodig: vrijwel alles is al in de fabriek voorgekookt. Een monteur kan hiermee circa 15 keer meer woningen van het gas af halen dan op de ‘ouderwetse’ manier waarbij al die verschillende onderdelen los ter plaatse wordt gemonteerd. Een enorme arbeidsproductiviteitsverbetering (en ruimtewinst) is dus nu al mogelijk.
Fabrieksmatige productie verzacht ook het schrijnende tekort aan personeel. Dat tekort is niet morgen opgelost, maar we kunnen wel beter gebruik maken van de monteurs die we hebben. Zo is het tekort aan gespecialiseerde monteurs die met gevaarlijke gassen mogen werken, een enorm knelpunt. In de huidige praktijk zijn deze monteurs niet de hele dag productief vanwege de ritjes van en naar de klant, of ze doen dingen die anderen ook kunnen. In een fabriek kunnen ze zich volledig concentreren op hun unieke vaardigheid.
Snelle opschaling
Een tweede cruciale stap is snelle opschaling. Jaarlijks worden meer dan honderdduizend woningen gerenoveerd. Dit vormt een natuurlijk moment om de woning gelijk van het gas af te halen. Dankzij de afschaffing van de verhuurdersheffing hebben de woningcorporaties gezamenlijk circa 2 miljard euro extra budget om te investeren in hun bezit. Verantwoorde verhuurders zetten dit in om het aardgasvrij maken van hun vastgoedportefeuille gestructureerd te plannen, in plaats van huis voor huis of project na project. Bovendien kunnen corporaties als geen ander schaalvoordelen genereren bij ingrijpende renovaties, zoals isolatie en warmtesystemen. Om die voordelen te behalen is het wel zaak dat corporaties en industrie elkaars kracht benutten en als echte ketenpartners samenwerken.
We komen er niet met een gefragmenteerde ‘ieder voor zich’-aanpak. Het is hoog tijd voor een programmatische aanpak; niet een paar honderd woningen beetpakken, maar tienduizenden tegelijkertijd in een continue bouwstroom onderbrengen.
De verplichte invoering van hybride warmtepompen roept terecht sterke reacties op: het is een gigantisch project vol weerbarstige obstakels. En dat is exact het nut van de in het vooruitzicht gestelde verplichting. Nu kunnen alle partijen zich er in ieder geval op instellen.
